شاید یکی از خاصترین و در عین حال مهجورترین خانههای تاریخی ایران، خانهای است که شاعر پرآوازه، هوشگ ابتهاج، پیش از ترک ایران در آن زندگی میکرد. این خانه که در حوالی خیابان سعدی قرار دارد، حالا تبدیل به دفتر یک شرکت ساختمانی شده. اما در حیاط این خانه هنوز موجودی نفس میکشد که بسیاری آنرا میشناسند. ارغوان، درختی زیبا و دوستداشتنی که وقتی هوشنگ ابتهاج خانه را خرید یک درخت تکیده و خشک بود. همه به آقای ابتهاج میگفتند که بهتر است این درخت را قطع کند. اما او درخت را نگه داشت و آنقدر به آن رسیدگی کرد که ارغوان کم کم جان گرفت و تبدیل شد به درختی زیبا که شعر مشهور ارغوان در ثنای آن خوانده شد. هوشنگ ابتهاج پس از فروش این خانه ناگهان چشمش به ارغوان میافتد و آنقدر آن تصویر در ذهنش پررنگ بوده که دیگر هرگز به آن سو نگاه نمیکند.
سیمین دانشور و جلال آل احمد، بیشک از بزرگترین و نامدارترین نویسندگان تاریخ معاصر ایران هستند. زوجی که سالها در خیابانی در محله دزاشیب زندگی کردند. در این خانه مجسمههایی از سیمین و جلال قرار گرفته و بخشی از لوازم شخصی آنها از جمله حلقههای ازدواج، لباسها و عقدنامهشان را نیز میتوانید در این خانه ببینید. در میانه حیاط خانه یک حوض زیبا قرار دارد و گلکاریهای خانه نیز به طراوت و زیبایی آن افزوده است.
تزیینات خانه، چیدمان وسایل و حتی پردهها و مبلمان به همان حالتی است که در زمان حیات این دو نویسنده بزرگ بوده است. امروزه خانه تاریخی سیمین و جلال محلی مناسب برای دورهمیها و گفتگو مابین شاعران، نویسندگان و... است.
یکی دیگر از شاعران بزرگی که سالها پیش در تهران زندگی میکرد، پروین اعتصامی بوده است. بانویی که اشعارش بسیار گیرا و اثرگذار است و تا هفت سالگی در تبریز زندگی کرد. اگرچه در تبریز خانهای از پروین باقی مانده اما در تهران نیز خانهی پدری این شاعر نام آور قابل بازدید است. خانهای زیبا که متعلق به اعتصامالملک، پدر پروین بود. مردی فهیم و دانشمند که اولین نشریه ادبی را منتشر کرد و اثرات مهمی را برای اعتلای فرهنگ و دانش از خود به جای گذاشت.
خانه پروین اعتصامی، بعدها توسط برادرانش به مالکان دیگری فروخته شد و بخشهایی از خانه با دیوارچینی از عمارت اصلی جدا گردید. با این حال هنوز این خانه بسیار زیباست و چیزهای زیادی را از زندگی پروین و خانوادهاش میگوید.
برخی از خانههای تاریخی تهران این روزها تغییر کاربری دادهاند و تبدیل به فضاهایی برای صرف غذا و استراحت شدهاند. یکی از این خانهها، خانه قاجاری فاموری است. خانهای که این روزها بیشتر بهنام کافه فاموری شناخته میشود و بسیاری از تهرانگردها از فضا و غذاهای آن تعریف میکنند. در خانه فاموری علاوه بر معماری، اشیا و نشانههای خانههای قاجاری حفظ شده. به همین دلیل گشت و گذار در آن بسیار جذاب است و تجربهای خاص را برایتان رقم خواهد زد.
از زیباترین و مهمترین خانههای تاریخی تهران، خانه موزه مقدم است. خانهای زیبا و بینظیر که دکتر مقدم، استاد باستانشناسی، آنرا با الهام از مهمترین بناها و سایتهای باستانی تزیین کرده بود. در این خانه اشیای بسیار مهمی نگهداری میشود و رد پای یک استاد باستان شناس، به وضوح در آن مشخص است.
حوضها، مجسمههایی شبیه دیو که به عنوان نرده استفاده شدهاند، تکههای کاشیهایی که دیوارهای سردابه خانه را تزیین کردهاند و در نهایت اتاق مروارید که برای همسر فرانسوی استاد ساخته شده است، از زیباترین بخشهای این خانه تاریخی است.
در تهران به جز این خانهها، صدها خانهی زیبا و جذاب دیگر هم وجود دارد که قصهها و روایتهای منحصر به فردی را برای گفتن دارند. شما تا به حال به این خانهها سفر کردهاید؟ دوست دارید در تورهای یکروزه تهرانگردی شاهسون سیر برای دیدن خانههای تاریخی و مهم همراهمان باشید؟